Tekst
Text English
Wideo
Materiały
Powrót

Aktualności
Akademia Leona Koźmińskiego
Jak uruchomić własny biznes
Dr P. Kaczmarek-Kurczak
              Zajęcia z przedmiotu "Jak uruchomić własny biznes" prowadzone w formie konwersatorium z elementami aktywizującymi.
Strona główna / Programy dydaktyczne / Jak uruchomić własny biznes, dr Piotr Kaczmarek-Kurczak / Wybór formy prawnej dla nowego przedsięwzięcia / Materiały / Już na wstępie musisz podjąć wiele ważnych decyzji
Już na wstępie musisz podjąć wiele ważnych decyzji
Źródło: Rzeczpospolita
 

Rzeczpospolita, 21.04.2006
Już na wstępie musisz podjąć wiele ważnych decyzji

Podjęcie działalności gospodarczej wymaga namysłu. Nie tylko dlatego, że wiąże się to często ze zmianą zawodu czy zaangażowaniem oszczędności całego życia. Przyszły przedsiębiorca musi też zastanowić się nad formą prawną swojej firmy

Nie ma jednego szablonu działalności gospodarczej. Każdy wybiera taką formę, jaka najlepiej pasuje do jego potrzeb, możliwości czy oczekiwań. Decyzja ta będzie miała swoje konsekwencje nie tylko na etapie rejestracji działalności, ale i później, przy wykonywaniu obowiązków podatkowych czy związanych z ubezpieczeniem społecznym. Form działalności jest wiele, ale najpopularniejszymi wydają się:

> indywidualna działalność gospodarcza prowadzona pod własnym nazwiskiem,

> spółka cywilna,

> prostsze spółki handlowe, takie jak spółka jawna czy z ograniczoną odpowiedzialnością,

> spółdzielnie. Osoby, które wolą działać same, mają do wyboru działalność indywidualną oraz jednoosobową spółkę z o.o. Spółka cywilna czy jawna ma to do siebie, że do jej powołania potrzeba co najmniej dwóch podmiotów. To samo dotyczy spółki jawnej. Kilka osób może być też wspólnikami w jednej spółce z o.o.

Krok 1. Rejestracja

Jeśli zdecydujesz się na działalność indywidualną, zacznij od urzędu gminy (miasta) i złóż wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Musisz to zrobić w urzędzie tej gminy, w której mieszkasz, a nie tej, w której ma działać firma.

Za wpis do ewidencji zapłacisz 100 zł, za każdą zmianę wpisu 50 zł. Lepiej więc od razu podać wyczerpujące dane i potem nie zmieniać ich zbyt często. Gmina wyda zaświadczenie o wpisie w ciągu 14 dni.

W gminie rejestrujesz się także wtedy, gdy będziesz prowadzić działalność w formie spółki cywilnej. Każdy wspólnik rejestruje się osobno w urzędzie tej gminy, w której mieszka.

Uwaga: rejestrując się w urzędzie gminy, można wykorzystać gminę jako pośrednika i złożyć tam nie tylko wniosek o wpis do ewidencji, ale i dokumenty dla dwóch innych urzędów - statystycznego i skarbowego (dla celów NIP). Urząd gminy niezwłocznie prześle je dalej, ale niestety bez wizyty w urzędzie skarbowym i tak się nie obejdzie.

Kiedy do sądu

Jeśli uznasz, że działalność pod własnym nazwiskiem czy spółka cywilna nie są dla ciebie, prawdopodobna stanie się wizyta w sądzie; wpisuje on do Krajowego Rejestru Sądowego spółki handlowe, spółdzielnie i większość innych możliwych form działalności gospodarczej. Wizytę w sądzie często musi poprzedzać spotkanie z notariuszem. Umowy większości spółek handlowych - oprócz spółki jawnej - powinny być bowiem sporządzone w formie aktu notarialnego. Kosztów i procedury z tym związanej nie zdołamy tu omówić, bo różnią się one w zależności od formy działalności, jej skali itp. Wielokrotnie pisaliśmy o tym w DOBREJ FIRMIE.

Jak wybrać PKD

Zarówno rejestrując się w urzędzie gminy jako przedsiębiorca, jak i ubiegając się o rejestrację sądową, musisz podać we wniosku, czym będziesz się zajmował. Powinieneś to zrobić, używając symboli Polskiej Klasyfikacji Działalności. PKD to stworzona przez urzędników lista możliwych obszarów ludzkiej aktywności. Można ją znaleźć w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (DzU z 2004 r. nr 33, poz. 289).

Jak posługiwać się PKD? Jeśli masz tę listę w ręku pierwszy raz w życiu, nie pozostaje ci nic innego, jak mozolnie przebijać się przez kolejne jej piętra. Otwórz PKD na spisie sekcji. Jest ich 17. Wyszukaj tę, która najlepiej odpowiada twoim planom i przejdź do części jej poświęconej.

Każda sekcja dzieli się na działy. Te z kolei dzielą się na grupy, w których wyróżniamy klasy i podklasy. Musisz znaleźć takie, które najlepiej odpowiadają wybranej przez ciebie działalności.

Niekiedy efekt poszukiwań może być groteskowy. Może się okazać, że prowadzisz "Działalność wspomagającą transport lotniczy pozostałą" albo "Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych". Nie przejmuj się, to nie ty wymyślałeś przepisy.

Jak szczegółowo trzeba opisywać przedmiot działalności gospodarczej? Teoretycznie wystarczy bardzo ogólny opis. Można na przykład podać tylko numer i nazwę sekcji (np. transport) czy działu (np. transport wodny).

Pamiętaj, wpisz możliwie wszystkie planowane rodzaje działalności, aby uniknąć konieczności aktualizacji wpisu i zaoszczędzić pieniądze.

Jak się nazwać

Wybierając nazwę dla swojej działalności (zgodnie z przepisami nazwa to firma, a więc słowo to jest używane w znaczeniu odbiegającym od potocznego), pamiętaj o kilku podstawowych zasadach. >Jeśli decydujesz się na indywidualną działalność pod własnym nazwiskiem, twoje imię i nazwisko musi znaleźć się w firmie. Oczywiście możesz użyć oznaczeń fantazyjnych (np. Alfatrans Jan Kowalski), pseudonimu (np. Jan "Szybki" Kowalski), możesz zawrzeć opis działalności (np. Usługi Dostawcze Jan Kowalski) itp. W firmie nie możesz podać nieprawdziwych danych, np. fikcyjnego imienia i nazwiska, przedmiotu działalności albo jej miejsca.

Twoja firma powinna odróżniać się od firm innych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność na tym samym rynku (takich jak IBM, Coca-Cola, Presspublica). Jest tylko pewien problem - przepisy nie określają dokładnie, co znaczy sformułowanie "na tym samym rynku".

Nawet jeśli urzędnicy zarejestrują twoją działalność pod nazwą wypromowaną już przez kogoś innego, wcale nie oznacza to, że możesz spać spokojnie. Przedsiębiorca, do nazwy którego nawiązuje twoja firma, ma mnóstwo możliwości, by uprzykrzyć ci życie. Może np. zarzucić nieuczciwą konkurencję. Dodatkowe możliwości mają duże spółki, bo zazwyczaj rejestrują swoje firmy również w formie znaków towarowych. To daje im dodatkową, silną ochronę przed wykorzystywaniem nazwy przez innych.

Przedsiębiorcy mają czas do września 2007 r. na dokonanie takich zmian w nazwach, by nie kolidowały one z firmami innych przedsiębiorców.

Kiedy zezwolenie, kiedy koncesja

Często podjęcie działalności gospodarczej wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia czy chociażby wpisu do odpowiedniego rejestru działalności regulowanej. Szukając odpowiedzi na pytanie, czy coś takiego będzie ci w ogóle potrzebne, zajrzyj najlepiej do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej bądź do przepisów szczególnych określających zasady prowadzenia wybranego przez ciebie rodzaju biznesu.

Koncesję otrzymasz na czas oznaczony, od 5 do 50 lat, chyba że wnioskujesz o termin krótszy. W zasadzie udziela jej właściwy minister. Zezwolenia z kolei wydają organy wskazane w przepisach szczególnych ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (niekoniecznie ministrowie).

>Krok 2. Urząd statystyczny

Jednym z twoich obowiązków jako przyszłego przedsiębiorcy jest wystąpienie do urzędu statystycznego o nadanie ci numeru w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej (REGON).

Właściwy w tej sprawie jest wojewódzki urząd statystyczny; w przypadku np. spółek handlowych jest to urząd odpowiedni dla siedziby firmy, a w przypadku indywidualnej działalności gospodarczej prowadzonej pod własnym nazwiskiem - właściwy dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy.

Wniosek możesz złożyć w urzędzie statystycznym. Wolno zrobić to też w urzędzie gminy lub w sądzie - przy składaniu wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo wniosku o wpis do KRS.

Korzysta się przy tym z urzędowego formularza RG-1. Na tej podstawie dostaje się REGON. Wpis nic nie kosztuje. Zaświadczenie powinieneś otrzymać maksymalnie w ciągu 7 dni od złożenia wniosku.

Krok 3. Wizyta w urzędzie skarbowym

Podjęcie działalności gospodarczej wiąże się z kilkoma formalnościami natury podatkowej. Zacząć musisz od wniosku o nadanie NIP, czyli numeru identyfikacji podatkowej. W tym celu wypełniasz druk NIP-1 (jeśli zamierzasz prowadzić indywidualną działalność gospodarczą pod własnym nazwiskiem) bądź NIP-2 (jeśli działalność ma być prowadzona w formie spółki).

Jako osoba fizyczna zapewne masz już NIP, który został ci nadany na długo przed podjęciem decyzji o podjęciu działalności gospodarczej. Wówczas zamiast zgłoszenia identyfikacyjnego składasz zgłoszenie aktualizacyjne. Tu także obowiązuje formularz NIP-1, tyle że zakreślasz inne pole niż przy zgłoszeniu identyfikacyjnym. Druki dostępne są w urzędach skarbowych, można też wydrukować je sobie ze strony Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl).

Jaki podatek dochodowy

Jeśli zdecydujesz się na indywidualną działalność gospodarczą, będziesz miał do wyboru cztery formy płacenia podatku dochodowego. Najkrócej mówiąc, masz do wyboru:

>podatek płacony od dochodu według skali progresywnej (19, 30, 40 proc. - zależnie od wielkości dochodu),

>podatek płacony od dochodu według stawki liniowej 19 proc.,

>podatek płacony od przychodu w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

>podatek płacony od przychodu w formie karty podatkowej.

Sam musisz obliczyć, co ci się bardziej opłaca. Wybór nie jest jednak do końca swobodny, bo ryczałt czy karta podatkowa wymagają spełnienia kilku warunków.

Zacznijmy jednak od wyjaśnienia, czym różni się dochód od przychodu. Otóż jeśli wybierzesz podatek płacony od dochodu, to swój przychód (całą kwotę, jaką otrzymasz ze sprzedaży towarów i usług) pomniejszysz o koszty jego uzyskania (np. wydatki związane z zakupem towarów handlowych, utrzymaniem firmy). Natomiast ryczałt i karta podatkowa to podatki, których wysokość co do zasady nie zależy od tego, jak wysokie okazały się koszty uzyskania przychodu. Ale to wcale nie musi oznaczać, że płacisz więcej.

Przy wszystkich formach opodatkowania możesz odliczać od przychodu składki zapłacone na ubezpieczenie społeczne, a od podatku - składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jednak płacąc podatek według karty podatkowej, będziesz mógł odliczać tylko składki zdrowotne, bo nie wykazując przychodu, nie możesz od niego odliczać składek na ubezpieczenia społeczne.

Rejestrując się, pamiętaj, że jeśli wybrałeś ryczałt, musisz złożyć stosowne oświadczenie, a jeśli kartę podatkową - druk PIT-16 (na jego podstawie urząd wyda ci decyzję o wysokości stawki karty).

Jeśli przed rozpoczęciem działalności nie złożysz ani jednego, ani drugiego, będzie to oznaczać, że zdecydowałeś się na płacenie podatku od dochodu. Gdybyś jednak chciał płacić go według liniowej 19-proc. stawki, to też bez oświadczenia się nie obejdzie.

Żeby zarejestrować się dla celów VAT, trzeba złożyć formularz VAT-R i wnieść opłatę skarbową w wysokości 152 zł (na konto urzędu gminy lub miasta).

Jeżeli miałbyś prowadzić działalność gospodarczą związaną z wyrobami akcyzowymi, pamiętaj o rejestracji dla celów akcyzy. Zgłoszenie składasz nie do urzędu skarbowego, tylko celnego.

Pamiętaj o VAT

Powinieneś też wiedzieć, czy masz zarejestrować się dla celów VAT. Muszą to zrobić przede wszystkim ci przedsiębiorcy, którzy podejmują działalność w ciągu roku, ale przewidują, że wartość sprzedaży przekroczy - w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży - równowartość 10 tys. euro (liczoną na pierwszy roboczy dzień października poprzedniego roku podatkowego). W 2006 r. odpowiada to kwocie 39 200 zł.

Jeśli przewidujesz sprzedaż poniżej tej kwoty, masz prawo do zwolnienia z VAT. Ale uwaga, limit ten liczy się w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, czyli do czasu, jaki pozostał do końca roku. Zaczynając więc w styczniu, masz limit proporcjonalnie wyższy, niż ruszając z biznesem np. w październiku.

Mimo zwolnienia z VAT musisz jednak prowadzić tzw. ewidencję sprzedaży (powinieneś przecież wiedzieć, kiedy przekroczysz dozwolony limit obrotu i "wpadniesz" w VAT). Ze zwolnienia podmiotowego możesz zrezygnować, ale dobrze to przemyśl, bo ponownie będziesz mógł z niego skorzystać nie wcześniej niż za 3 lata.

Działalność w innym mieście

Największy kłopot z wyborem właściwego urzędu skarbowego mają ci, którzy chcą otworzyć firmę w innym mieście, poza miejscem zamieszkania. Pamiętaj, że o właściwości urzędu skarbowego decyduje co do zasady miejsce zamieszkania albo siedziby. O wyjątkach od tej zasady powinni pamiętać podatnicy podatku od towarów i usług. W ich przypadku decyduje miejsce wykonywania czynności opodatkowanych, czyli miejsce, w którym faktycznie prowadzona będzie działalność opodatkowana VAT, np. sklep, hurtownia, plac budowy. Jeśli jednak będziesz robił to w kilku różnych miejscach, które znajdują się na terenie dwóch lub więcej urzędów skarbowych, decyduje miejsce zamieszkania (a dla spółek - adres siedziby).

Uwaga: jeśli rozpoczynając działalność nie chcesz lub nie możesz korzystać ze zwolnienia z VAT, to aby dostać NIP (lub zaktualizować dane), musisz iść do urzędu skarbowego właściwego w sprawach VAT.

Krok 4. ZUS

Podejmując działalność gospodarczą, musisz dopełnić pewnych formalności w ZUS. Od początku przyszłego roku zgłoszenie płatnika składek lub zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych będzie można złożyć wraz z wnioskiem o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Na razie jednak zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego płatnika oraz podatników należy składać bezpośrednio w jednostkach organizacyjnych ZUS.

Jak to zrobić

Do ZUS musisz przyjść w ciągu 7 dni od rozpoczęcia działalności gospodarczej. Jeśli zdecydowałeś się prowadzić indywidualną działalność gospodarczą pod własnym nazwiskiem, musisz złożyć dwa wnioski. Zgłaszasz:

>siebie jako płatnika składek za samego siebie,

> siebie jako ubezpieczonego.

Zgłoszenie wymaga korzystania ze specjalnych druków:

> ZUS ZFA (zgłoszenie płatnika składek - osoba fizyczna),

> ZUS ZPA (zgłoszenie płatnika składek - osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej),

>ZUS ZUA (zgłoszenie do ubezpieczeń osoby ubezpieczonej). Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność dokonują zgłoszenia na formularzach ZUS ZFA, ZUS ZUA lub ZUS ZZA (zgłoszenie tylko do ubezpieczenia zdrowotnego).

Kto płaci

Żeby złożyć właściwy formularz, musisz wiedzieć, czy będziesz płacił obowiązkowo składki emerytalną i rentową, czy tylko zdrowotną. Obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych objęte są nie tylko osoby prowadzące działalność gospodarczą pod własnym nazwiskiem albo w spółce cywilnej, ale i wspólnik w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy w spółce jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Prowadząc firmę pod własnym nazwiskiem, co do zasady obowiązkowo płacisz składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne, jeśli nie płacisz obowiązkowo składki z innego tytułu.

Jeśli musisz obowiązkowo płacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, możesz dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Jeśli natomiast ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegasz jedynie dobrowolnie, wówczas nie możesz przystąpić do ubezpieczenia chorobowego.

Krok 5. Bank

Zasada jest taka, że nie wolno płacić kontrahentowi gotówką ani otrzymywać w ten sposób zapłaty, jeżeli jednorazowa wartość transakcji przekracza równowartość 15 tys. euro. Wydawałoby się więc, że nie musisz od razu na starcie zakładać konta bankowego.

W praktyce jest jednak inaczej. Każdy przedsiębiorca powinien mieć rachunek bankowy. Nie da się bowiem inaczej opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy. To samo dotyczy podatku dochodowego, jeśli miałbyś go płacić według skali podatkowej lub 19-proc. stawki liniowej. Także ewentualny zwrot VAT z urzędu skarbowego (gdybyś od razu zaczął go płacić, nie czekając na przekroczenie limitu obrotów zwalniającego z VAT) jest dokonywany na rachunek bankowy.

Odrębną sprawą jest natomiast to, czy musisz od razu zakładać konto firmowe. Naszym zdaniem indywidualnemu przedsiębiorcy wystarczy do rozliczeń z urzędem skarbowym i ZUS konto osobiste. Pisaliśmy o tym w DOBREJ FIRMIE z 28 marca 2006 r. Potwierdza to również odpowiedź na nasze pytanie, którą dostaliśmy z Ministerstwa Finansów. Resort wyjaśnił, że ordynacja podatkowa reguluje jedynie formę zapłaty podatku (przelew). Żaden jej przepis natomiast nie mówi o tym, że musi to być koniecznie przelew z rachunku firmowego. Tak samo jest ze składkami na ZUS.

W praktyce jednak banki mogą wymagać od ciebie założenia konta firmowego. A do tego potrzebne są z reguły:

> dowód osobisty,

> zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności,

> dokument potwierdzający nadanie REGON,

> ewentualnie zaświadczenie o nadaniu NIP, koncesje.

Jeśli podejmujesz działalność w formie spółki handlowej, może okazać się konieczne przedstawienie aktualnej umowy czy statutu spółki, a nawet aktualnego odpisu z rejestru sądowego. Tego ostatniego nie może oczywiście dostarczyć spółka kapitałowa (np. spółka z o.o.), która jeszcze nie została zarejestrowana. Przepisy pozwalają takim spółkom działać już przed wpisaniem do KRS, a banki otwierają im rachunki na standardowych zasadach.

>Krok 6. Ostatnie drobiazgi

Zakładając firmę, nie unikniesz też obowiązków.

Są wśród nich takie, jak wyrobienie pieczęci firmowej (powinny być na niej następujące informacje: oznaczenie firmy, dane teleadresowe siedziby przedsiębiorstwa, NIP, REGON) czy zgłoszenie do opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

Jeżeli miałbyś kogoś zatrudnić, dojdą liczne obowiązki z tym związane.

Katarzyna Jędrzejewska, Anna Koleśnik, Paweł Wrześniewski


Licencja Creative Commons
O ile nie jest to stwierdzone inaczej wszystkie materiały na tej stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0 Polska Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji Edukacji i Rozwoju Przedsiębiorczości.
X